كودكان خوشحال كه دورهم می‌چرخند؛ دانش‌آموزان شاد و باهوش كه كتاب‌ها و مدادرنگی‌هایشان را با هم شریك می‌شوند... بچه‌های رقیب كه همدیگر را برای نفر اول بودن در صف هل می‌دهند.

علی‌رغم اینكه پرخاشگری برای شما (و دیگر والدینی كه با آن روبرو می‌شوند) ناخوشایند است، در فرایند رشد كودك 5 ساله كاملاً عادی‌ست. در حقیقت، تقریباً هر كودكی در این سن اسباب‌بازی دوست خود را می‌دزدد، لگد می‌زند، مشت می‌زند، یا گاه به گاه داد می‌زند. برخی اوقات دلیل این امر یك ترس ساده است.

برای مثال اگر كودك شما احساس می‌كند كه از جانب كس دیگری به حاشیه رانده می‌شود ممكن است از كوره در برود. دیگر محرك‌ها بیشتر به شرایط پیش‌آمده بستگی دارند تا به غریزه. در نهایت، كودك مهدكودكی شما در حال تنظیم خود با یك برنامه‌ی جدید استرس زا و یادگیری مهارت‌های جدید است. وی ممكن است به راحتی از هرچه كه سعی می‌كند انجام دهد عصبانی شود، و عصبانیت خود را سر هم‌كلاسی‌اش خالی كند. و برخی اوقات كودك شما فقط خسته و گرسنه است. او دقیقاً نمی‌داند چه‌كار باید كند، لذا با فریاد، دعوا یا خشم به این وضعیت واكنش نشان می‌دهد.

خبر خوب این است كه، كودك شما به زودی بر قسمت عمده‌ی رفتار پرخاشگرانه‌ی خود غلبه خواهد كرد. در 5 سالگی، مهارت‌های زبانی وی تا حد زیادی توسعه یافته است و می‌آموزد كه می‌تواند به جای مشت و لگد از كلمات برای حل مسائل خود استفاده كند. همچنین به واسطه‌ی آزمون و خطا (و كمك شما) می‌آموزد كه از حرف زدن و بحث در مورد یك مسئله نتیجه‌ی بهتری می‌گیرد تا از نزاع و درگیری فیزیكی. در این حین، همچنان لازم است كه كودك خود را به سمت رویكردی عاری از پرخاش به زندگی راهنمایی كنید  و چشم به راه مسائل عمیق‌تری باشید كه رخ می‌دهند.

برای مقابله با پرخاش‌گری چه می‌توان كرد ؟

راهکار های زیر به شما کمک می کند که پرخاشگری کودکتان را درمان کنید:

* به سرعت پاسخ دهید.
 سعی كنید وقتی كودك‌تان پرخاشگری می‌كند سریعاً پاسخ دهید، تا همان لحظه بداند كه كار نادرستی انجام داده است. وی را به مدت كوتاهی از وضعیت پرخاشگری خارج كنید – برای یك كودك مهدكودكی 5 دقیقه كافی‌ست تا در رفتارش بازنگری كند. همچنین می‌توانید در واكنش به پرخاشگری او مجوز كاری را از او بگیرید: مثلاً 15 دقیقه كمتر تماشای تلویزیون یا پول‌توجیبی كمتر. بهتر است كه این كار را هر دفعه انجام دهید، تا كودك شما به طور كامل بداند كه این كاهش‌ها به رفتار او بستگی دارد.

به برنامه وفادار باشید.
تا جای ممكن، به طریقی یكسان به پرخاشگری‌های او پاسخ دهید. پاسخ كسل‌كننده و قابل پیش‌بینی شما (خیلی خب، باز هم دوستت‌رو زدی، دوباره جریمه می‌شی) الگویی پدید خواهد آورد كه كودك شما آنرا تشخیص داده و انتظارش را خواهد داشت. در نهایت، پیش از اینكه مرتكب عملی اشتباه شود پیامدهای آن را پیش‌بینی خواهد كرد.

* مثال بیاورید
مهم نیست كه چقدر از دست او عصبانی باشید، سعی كنید از داد زدن، برخورد فیزیكی، و بَد نامیدن وی خودداری كنید. این كار به جای اینكه رفتار وی را تغییر دهد، به وی می‌آموزد كه پرخاشگری كلامی و فیزیكی راهی برای برخورد در زمان عصبانیت است. در مقابل، با كنترل خشم خود و برخورد خونسردانه در مواقعی كه پایش را از خط بیرون می‌گذارد، به وی مثالی خوب از نحوه‌ی برخورد ارائه دهید.

 * اولین قدم در كنترل رفتارش
 حتی اگر در ملاعام كاری كند كه شما را آزار دهد، به برنامه ی جریمه‌ی خود وفادار بمانید. اغلب بزرگترها وضعیت شما را درك می‌كنند، در نهایت، همه‌ چنین وضعیتی را تجربه كرده‌ایم. اگر مردم به شما خیره شدند، سخنی كنایه‌آمیز بگویید چون «چه سن دوست‌داشتنی‌ای!!» و بعد آنطور كه خود تشخیص می‌دهید وضعیت را اداره كنید.

حال زمان خوبی‌ست برای اینكه به وی بیاموزید از شرایط و افرادی كه موجب بروز پرخاش‌گری می‌شوند اجتناب كند، تا زمانی كه راهی بهتر از مشت و لگدپرانی برای اداره‌ی مسئله بیابد. می‌توانید به وی كمك كنید كه با خواندن كتاب‌هایی در این زمینه (با هم) خشم خود را كنترل كند.

هنگامی که کودک عصبانیت و خشم خود را كنترل می كند او را تشویق کنید

* حس مسئولیت را تقویت نمایید.
اگر پرخاشگری كودك شما به دارایی‌های كس دیگری صدمه وارد سازد یا خرابی به بار آورد، باید خودش آن را درست كند. او می‌تواند یك اسباب‌بازی شكسته را با چسب بچسباند، یا اشیایی را كه در زمان عصبانیت پرت كرده است جمع كند. حتی ممكن است لازم باشد كه از پول‌توجیبی خود برای جایگزینی یا تعمیر شیئ مورد نظر استفاده كند. این كار را به عنوان یك تنبیه بروز ندهید، بلكه آنرا نتیجه ای طبیعی از عملی پرخاشگرانه بدانید ، كاری كه هركسی كه چیزی را شكسته باشد باید انجام دهد.

همچنین مطمئن شوید كه كودك‌تان وقتی پایش را از حدود فراتر می‌گذارد حتما عذرخواهی كند ، حتی اگر مجبور باشید خودتان وی را نزد فرد آسیب‌دیده ببرید و تا زمانی كه عذرخواهی كند صبر كنید. عذرخواهی وی ممكن است در وهله‌ی اول ریاكارانه به نظر آید ولی درس مورد نظر را در نهایت خواهد آموخت.

* وقت تماشای تلوزیون را كاهش دهید.
كارتون‌ها و دیگر برنامه‌های به ظاهر معصومانه‌ی كودكان گاه سرشارند از داد و فریاد، تهدیدها، هل دادن‌ها، یا برخورد‌های فیزیكی. پس سعی كنید به برنامه‌هایی كه تماشا می‌كند نظارت داشته باشید ، مخصوصاً اگر پرخاشگر شده باشد. اگر در یك برنامه اتفاقی می‌افتد كه شما نمی‌پسندید، در موردش با او حرف بزنید: «دیدی چطور پسره اون یكی رو هل داد تا چیزی رو كه می‌خواست بگیره ؟ این اصلا كار خوبی نیست، هست ؟» ( آكادمی پزشكان اطفال آمریكا پیشنهاد می‌كند كه بچه‌ها در این سن حداكثر یك یا دو ساعت برنامه‌ی خوب تلوزیونی را بینند).

 حل پرخاشگری در كودك كاری پیچیده است و به صبر و حوصله‌ی نیاز دارد‎

* به رفتار خوب جایزه دهید.
به جای اینكه تنها وقتی كه وی كار بدی می‌كند به وی توجه نشان دهید، سعی كنید وقتی كار خوبی می‌كند هم او را تشویق كنید. مثلاً: وقتی از او می‌خواهند نوبت بازی را به دیگری بدهد، به جای اینكه موس را از جایش بكند جای خود را به كودك دیگری كه منتظر است می دهد، بگویید كه چقدر به او افتخار می‌كنید. به او نشان دهید كه كنترل نفس و حل دعوا  رضایت‌بخش‌تر از برخورد فیزیكی با دیگر كودكان است و نتایج بهتری در پی دارد. تقویمی روی در یخچال یا در اتاق خوابش بگذارید، و به وقتهایی كه می‌تواند عصبانیت و خشم خود را كنترل كند، به وی با چسب‌های رنگی جایزه دهید. وقتی تعداد خاصی از این چسب‌ها را دریافت كرد، یك جایزه‌ی كوچك به وی دهید – مثل رفتن به شهر بازی، یا یك اسباب بازی جدید.

* از كمك گرفتن نترسید 
برخی كودكان در مقایسه با دیگران مشكل پرخاشگری بیشتری دارند. اگر رفتار كودك مهد كودكی شما مداوم و شدید است، در كارهای مدرسه و دیگر فعالیت‌های گروهی مزاحمت ایجاد می‌كند، یا به حمله‌های فیزیكی به كودكان یا بزرگسالان دیگر می‌پردازد، با دكتر او مشورت كنید. به كمك هم می‌توانید به ریشه‌ی مشكل پی ببرید و تصمیم بگیرید كه آیا مراجعه به یك روان‌شناس یا روان‌پزشك لازم است یا نه. برخی اوقات یك مشكل یادگیری تشخیص داده نشده یا اختلال رفتاری پشت این عصبانیت و خشم قرار دارد؛ برخی اوقات هم مشكل به خانواده یا مسائل عاطفی بازمی‌گردد. منبع مشكل هرچه باشد، مشاور می‌تواند به كودك شما در مدیرت احساساتی كه به پرخاشگری می‌انجامد كمك كند، و به او یاد دهد كه چگونه آن احساسات را در آینده كنترل نماید.

حل مشكل پرخاشگری در كودك كاری پیچیده است و به صبر و حوصله‌ی زیاد نیاز دارد. ولی با كمك گرفتن می‌توانید به نحو بهتری به هدایت عاطفی موردنیاز كودك بپردازید تا رفتار ناشایست خود را پشت سر بگذارد.

منبع:ninisite.com